Dù chỉ xuất hiện như một "đạo cụ trường quay" trong những bộ phim về Batman cách đây hơn 35 năm, chiếc xe dơi vẫn là "nhân vật" gây tranh cãi ở tòa án từ năm 2011 tới giờ.
Trong phiên tòa phúc thẩm lưu động lần 9 vào thứ 4 vừa rồi, DC Comics đã thắng lợi rời khỏi Tòa vào khi giành được quyền bảo vệ bản quyền cho “nhân vật ô tô” nổi tiếng của họ - chiếc xe dơi.
Theo phán quyết này, nhà chế tạo xe Mark Towle đã vi phạm bản quyền của DCC khi kiếm lời gần $200.000 (~4,5 tỷ đồng) phiên bản chế tác lại theo xe dơi của ông. Vụ kiện này bắt đầu từ năm 2011, khi nhà xuất bản của Người Dơi và Siêu Nhân kiện Towle, người sở hữu Gotham Garage chuyên về dòng xe mô phỏng theo xe dơi trong phiên bản phim truyền hình thập niên 60 và bộ phim Người Dơi năm 1989.
Towle bác bỏ phán quyết của tòa và cho rằng những chiếc xe của ông không giống với phiên bản trong truyện, ông hoàn toàn có quyền kinh doanh chúng. Ông cũng cho rằng vẻ bề ngoài của một chiếc xe không thể đánh bản quyền khi mà nó không phải tác phẩm nghệ thuật.
Tuy nhiên thì Tòa không đồng tình với lời biện minh đó và ủng hộ DCC, Thẩm phán Sandra S. Ikuta có viết trong phần quan điểm của mình như sau:
“Như chính Người Dơi từng giảng giải cho Robin: “Trong xã hội đầy nế nếp của chúng ta, quyền bảo hộ tài sản tư là thiết yếu” (Batman: The Penguin Goes Straight - chương trình truyền hình của Greenway Productions lên sóng từ 23 tháng 2 năm 1966). Tại đây, hôm nay, chúng ta đưa đến kết luận rằng nhân vật xe dơi là tài sản của DC và Towle đã vi phạm bản quyền của DC khi sản xuất trái phép phiên bản nhái lại xe dơi như trong phim 1966 và 1989”.
Thẩm phán Sandra S. Ikuta cũng nhắc đến những vụ xử trước đây trong lịch sử, công nhận bản quyền của James Bond và Godzilla. Gần đây nhất là cho nhân vật Eleanor trong bộ phim Gone in 60 Seconds, mà theo phán quyết năm 2008 thì một nhân vật có thể nhận được quyền bảo hộ khi nó có những đặc trưng riêng, có thể phân biệt được.
Theo bà, xe dơi trên phim ảnh có bề ngoài và những tính năng đặc trưng, có thể mô tả một cách đầy đủ để nhận ngay ra mỗi khi xuất hiện: “Bên cạnh việc nó được đánh giá là phương tiện tương tác cao, được trang bị các loại vũ khí, vật dụng công nghệ cao để hỗ trợ Người Dơi chiến đấu, chiếc xe dơi cũng luôn mang vẻ ngoài giống dơi, với mũi xe kiểu dơi, cánh dơi nhô lên ở trên đỉnh và đuôi xe, là chắn cường điệu, khung cửa vòm và biểu tượng dơi. Phong cách này xuất hiện trong suốt chiều dài truyện cũng như phim truyền hình và phim điện ảnh, mặc dù những chi tiết cụ thể có khác nhau”.
Batmobile phiên bản thật đầu tiên được chế tạo có hình dạng như thế này. Chiếc xe được sản xuất vào năm 1963, với phần khung Oldmobile 88 có từ năm 1956 và động cơ 324 Rocket. Đây là chiếc xe dơi có bản quyền đầu tiên trên thế giới.
Towle thì cho rằng chiếc xe dơi không phải lúc nào cũng màu đen hay có dáng khí động lực đặc trưng, như phần mui chắn cường điệu, động cơ máy bay hay các vật dụng có hình dơi. Đáp lại, bà Ikuta cho rằng chiếc xe của DC này đã đủ nhất quán: “Dù vẻ ngoài cụ thể của nó có ra sao, xe dơi là chiếc xe chống tội phạm bóng mượt và mạnh mẽ, cho phép Người Dơi di chuyển nhanh chóng khi chống lại kẻ xấu”.
Tòa cũng xem xét khiếu kiện DCC của Towle khi ông đề cập đến vấn đề nhà xuất bản này có đủ tư cách kiện ông hay không, vì họ hoàn toàn không sở hữu bộ phim truyền hình năm 1966 lẫn phiên bản điện ảnh năm 1989. Lời tranh cãi này được cho là “không thích đáng”, bởi vì các phiên bản đó gián tiếp nhái lại xe dơi và nguyên đơn vẫn “có quyền kiện vi phạm bản quyền cho sản phẩm thuộc về họ”.
 |
| Thiết kế của chiếc xe dơi (batmobile) trong phim truyền hình năm 1966. |
Theo phán quyết này, nhà chế tạo xe Mark Towle đã vi phạm bản quyền của DCC khi kiếm lời gần $200.000 (~4,5 tỷ đồng) phiên bản chế tác lại theo xe dơi của ông. Vụ kiện này bắt đầu từ năm 2011, khi nhà xuất bản của Người Dơi và Siêu Nhân kiện Towle, người sở hữu Gotham Garage chuyên về dòng xe mô phỏng theo xe dơi trong phiên bản phim truyền hình thập niên 60 và bộ phim Người Dơi năm 1989.
Towle bác bỏ phán quyết của tòa và cho rằng những chiếc xe của ông không giống với phiên bản trong truyện, ông hoàn toàn có quyền kinh doanh chúng. Ông cũng cho rằng vẻ bề ngoài của một chiếc xe không thể đánh bản quyền khi mà nó không phải tác phẩm nghệ thuật.
Tuy nhiên thì Tòa không đồng tình với lời biện minh đó và ủng hộ DCC, Thẩm phán Sandra S. Ikuta có viết trong phần quan điểm của mình như sau:
“Như chính Người Dơi từng giảng giải cho Robin: “Trong xã hội đầy nế nếp của chúng ta, quyền bảo hộ tài sản tư là thiết yếu” (Batman: The Penguin Goes Straight - chương trình truyền hình của Greenway Productions lên sóng từ 23 tháng 2 năm 1966). Tại đây, hôm nay, chúng ta đưa đến kết luận rằng nhân vật xe dơi là tài sản của DC và Towle đã vi phạm bản quyền của DC khi sản xuất trái phép phiên bản nhái lại xe dơi như trong phim 1966 và 1989”.
Thẩm phán Sandra S. Ikuta cũng nhắc đến những vụ xử trước đây trong lịch sử, công nhận bản quyền của James Bond và Godzilla. Gần đây nhất là cho nhân vật Eleanor trong bộ phim Gone in 60 Seconds, mà theo phán quyết năm 2008 thì một nhân vật có thể nhận được quyền bảo hộ khi nó có những đặc trưng riêng, có thể phân biệt được.
Theo bà, xe dơi trên phim ảnh có bề ngoài và những tính năng đặc trưng, có thể mô tả một cách đầy đủ để nhận ngay ra mỗi khi xuất hiện: “Bên cạnh việc nó được đánh giá là phương tiện tương tác cao, được trang bị các loại vũ khí, vật dụng công nghệ cao để hỗ trợ Người Dơi chiến đấu, chiếc xe dơi cũng luôn mang vẻ ngoài giống dơi, với mũi xe kiểu dơi, cánh dơi nhô lên ở trên đỉnh và đuôi xe, là chắn cường điệu, khung cửa vòm và biểu tượng dơi. Phong cách này xuất hiện trong suốt chiều dài truyện cũng như phim truyền hình và phim điện ảnh, mặc dù những chi tiết cụ thể có khác nhau”.
Batmobile phiên bản thật đầu tiên được chế tạo có hình dạng như thế này. Chiếc xe được sản xuất vào năm 1963, với phần khung Oldmobile 88 có từ năm 1956 và động cơ 324 Rocket. Đây là chiếc xe dơi có bản quyền đầu tiên trên thế giới.
Towle thì cho rằng chiếc xe dơi không phải lúc nào cũng màu đen hay có dáng khí động lực đặc trưng, như phần mui chắn cường điệu, động cơ máy bay hay các vật dụng có hình dơi. Đáp lại, bà Ikuta cho rằng chiếc xe của DC này đã đủ nhất quán: “Dù vẻ ngoài cụ thể của nó có ra sao, xe dơi là chiếc xe chống tội phạm bóng mượt và mạnh mẽ, cho phép Người Dơi di chuyển nhanh chóng khi chống lại kẻ xấu”.
Tòa cũng xem xét khiếu kiện DCC của Towle khi ông đề cập đến vấn đề nhà xuất bản này có đủ tư cách kiện ông hay không, vì họ hoàn toàn không sở hữu bộ phim truyền hình năm 1966 lẫn phiên bản điện ảnh năm 1989. Lời tranh cãi này được cho là “không thích đáng”, bởi vì các phiên bản đó gián tiếp nhái lại xe dơi và nguyên đơn vẫn “có quyền kiện vi phạm bản quyền cho sản phẩm thuộc về họ”.
